Rangkuman Materi Bahasa Jawa

Rangkuman Materi Bahasa Jawa


1.    Tembung rangkep 1.Dwipurwa: laku-lelaku
                                       2.Dwilingga: padha swara: mlaku-mlaku
                                                              Salin swara: bola-bali
                                                              Semu: ubur-ubur
2.    Ater-ater: 1.Tripusarta (tanduk/pasif) dak, kok, di
                  2. Anuswara (tanggap/aktif) ang/ng,an/n, am/m

3.    Panambang: 1. A, ra, ana, en
                        2. an, I, ake
                        3.ku, mu,ne

4.    Seselan: gi,r,in,um
5.    Geguritan: saka termbung gurit (tulis). Uga diartani gagrag anyar
                    Titikane: cacah gatra saben sapada bebas
                                    Tanpa paugeran, guru wilangan, lan guru lagu
                                    Tetembungan endah, teges, ringkes, lan mentes
6.    Unsur Intristik: tema, lelewaning basa, amanat, pitutur
Purwakanthi: 1. Basa/Lumaksita: Bayem ardha, ardhane ngrasuk busana
                                                            Witing klapa, klapa mudha saumpama
                      2. sastra:  Tata titi titig tatag, babat, bibit, bobot, bebet
                      3. swara: Becik ketitik ala ketara, Sing salah kudu seleh
. Crita
  Diperang dados: Legendha: duymadine papan panggonan (rawa pening,     banyuwangi)
                                  Sage: crito pahlawan/kusuma bangsa
                                   Mithe: crito babagan alam lelembut/setan
                                   Fable: crito sing paragane kewan (kancil)
                                   Limrah: crito sing ora tinemu nalar
8.    Sesorah/pidato/tanggap wacana

Teknik sesorah :teks, apalan, impromptu, ekstemporan
Perangan sesorah: Salam (asalammualaikum, salam sejahtera, dll)
                                    Pambuka (atur nuwun)
                                    Surasa (isi)
                                    Panutup (dudutan, pangarep, panuwun)
9.    Pariwara: diperang dadi 2 yaiku layanan masyarakat lan komersil
10. Layang/surat : resmi (instansi, surat sekolah)ora resmi (ulem/layang nikahan, lelayu/layang  kabar duka, laying pribadi)
11. Sandiwara: diperang dados 2 yaiku modern lan tradisional




TEMBANG 
Tembang
Cacahing gatra, wanda lan guru lagu
Watak
I
II
II
IV
V
VI
VII
VIII
IX
X
Maskumam
12i
6a
8i
8a






Nelangsa,Prihatin
Pocung
12u
6a
8i
12a






Sembrana
Gambuh
7u
10u
12i
8u
8o





Rumaket, wanuh
Megatruh
12u
8i
8u
8i
8o





Sedhih
Mijil
10i
6o
10e
10i
6i
6u




Mituturi, buka
Kinanthi
8u
8i
8a
8i
8a
8i




Seneng, tresna
Asmaradana
8i
8a
8o
8a
7a
8u
8a



Prihatin, kasmaran
Durma
12a
7i
6a
7a
8i
5a
7i



Galak, nesu
Pangkur
8a
11i
8u
7a
12u
8a
8i



Kejem, nantang
Sinom
8a
8i
8a
8i
7i
8u
7a
8i
12a

Grapyak,semanak
Dhandang
10i
10a
8e
7u
9i
7a
6u
8a
12i
7a
Luwes,resep


Tradisi Jawa 

  • Mitoni : 7 sasi, kanggo keslametan calon ibu lan bayi, ana tumpeng 7 werna
  • Sepasaran : 5 dina, supaya shat 
  • Selapanan : 35 dina ( Kurungan, andha tebu arjuna ) 
  • Tedhak Siten : 7 bulan, supaya sukses --> ngidak jadhah, bancakan 
Manten 

** Madik : kulawarga calon manten kakung pirsa calon
** Utusan : kirim utusan 

** Salaran : tembung dina 
** Nintoni : Netepake lamaran 
** Lamaran : Manten dilamar

**Singsedan : Atur maskawin putri
**

** Midodaren : Upacara sadina sadurunge mantenan
** Panggih : Temune temanten kekasih

** Krombongan : man

Lain-lain 

Sanepa : Unen-unen sing tegese kosok balen Conto : abang dluwang, arum jamban 

Pepindhan: Intine mbangetake conto : ayune kaya Dewi Ratih, bedane kaya bumi karo langit 

Cangkriman ; Bedekan  Conto ; ora mundhur-mundhur yen ora ngawa mrica sekantong, pitik walik saba kebon 

Paribasan : Peribahasa Conto : Ana catur mungkur tegese ora ngurusi liyan 

Wangsalan : Unen-unen awujud cangkriman + batangan conto : Aja njanur gunung

Tembung Saroja : 2 tembung digabung, ngemu surasa akeh/mbangetake conto : Angkara murka, gemah ripah 


Tembung entar : bermakna kiasan Conto : abang kupinge tegese nesu banget, idu geni tegese apa wae sing dilakoni mestio klakon 

Aksara Jawa

     Huruf besar

A  I  U  E  O
   A         I        U       E       O


Angka 

1  2  3 4 5 6 7 8 9 0

   1        2         3      4      5      6      7       8       9      0

Pasangan

 H   N    C   R     K    
Ha      Na   Ca  Ra  Ka 

  D     T  S    W     L
Da   Ta     Sa     Wa    La